Ενδοσχολική βία & Εκφοβισμός(Bullying): Αιτίες, επιπτώσεις, αντιμετώπιση

13 Posted by - September 21, 2014 - Kids, Mommy

Τι είναι η ενδοσχολική βία & ο εκφοβισμός
Αντικείμενο μελέτης και στην Ελλάδα-Κοινωνικό πρόβλημα. Φαινόμενα(Bullying). «Ενδοσχολική βία», «Εκφοβισμός», «Θυματοποίηση».
Ορισμός: «κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική & επαναλαμβανόμενη βία & επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, καταδυνάστευση & πρόκληση σωματικού & ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους εντός & εκτός σχολείου».

Μορφές Εκφοβισμού
- Σωματικός(physical)
- Κλωτσιές, σπρωξίματα χρήση «όπλων»,
- Οικονομικός αρπαγή περιουσίας του άλλου, καταστροφή, κλοπή
- Λεκτικός(verbal, cognitive)
- Απειλές, προσβολές, εξευτελισμοί, χειρονομίες
- Έμμεσος (Κοινωνικός-Ψυχολογικός)(Indirect social/psychological)
- Διάδοση φημών, άσεμνα τηλεφωνήματα, αποστολή ανώνυμων επιστολών, αποκλεισμός από παρέες

Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις είναι:
• Χειρονομίες, σπρωξιές, ξυλοδαρμοί
• Φραστικές επιθέσεις, βρισιές, προσβολές, απειλές
• Εκβιασμοί
• Καταστροφή προσωπικών αντικειμένων
• κλοπές
• Σεξουαλική παρενόχληση & κακοποίηση
• Αποκλεισμός & απομόνωση από παρέες, ομαδικά παιχνίδια & κοινωνικές δραστηριότητες

Αιτίες φαινομένου-Παράγοντες
- Οικογενειακοί παράμετροι: έλλειψη φροντίδας, ενθάρρυνσης, υποστήριξης παιδιών μέσα στην οικογένεια, έλλειψη ισορροπημένης σχέσης & συγκρούσεις μεταξύ των γονέων, παραμέληση ή κακοποίηση παιδιών από γονείς.
- Εφηβεία (αντιδράσεις ευσυγκινησία, εναντίωση προς κάθε μορφή εξουσίας, έλλειψη αυτοπεποίθησης ή αίσθημα παντοδυναμίας
- Έλλειψη ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης & άγνοια των ενηλίκων(εκπαιδευτικών, γονέων), όσον αφορά την διαχείριση κρίσεων επιθετικότητας
- Έλλειψη συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες & εξωσχολικές δραστηριότητες που βοηθούν στην εκτόνωση άγχους

Ποια η συχνότητα του προβλήματος;
- Στην Ελλάδα τα δεδομένα διαφόρων ερευνών δείχνουν ότι:
- Ηλικία κορύφωσης: 11-14 ετών.
- Το 10%-15% των μαθητών πέφτει θύμα διαφόρων μορφών βίας στο σχολείο.
- Οι μαθητές που ασκούν βία, (θύτες) ξεπερνούν το 5% των μαθητών.
- Τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3/1.
- Τα κορίτσια εμπλέκονται σε περιστατικά λεκτικής βίας ενώ τα αγόρια σε περιστατικά σωματικής βίας
- Τα περιστατικά ένδο-σχολικής βίας εκδηλώνονται πιο συχνά στο Δημοτικό & στο Γυμνάσιο, ενώ στο Λύκειο μειώνονται.
- Οι μισοί από τους μαθητές-θύματα βίας δεν αναφέρουν ποτέ & πουθενά το γεγονός, ενώ οι άλλοι μισοί το αναφέρουν σε φίλους και σπανιότερα σε εκπαιδευτικούς και γονείς.

Ειδικά χαρακτηριστικά παιδιού-Θύτη
- Αδυναμία τήρησης κανόνων-ορίων
- Διογκωμένη αυτό-εικόνα
- Επιθετικότητα- παρορμητισμό
- Μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου
- Έλλειψη αίσθησης του μέτρου
- Απόλυτη έλλειψη εν-συναίσθησης

Αναγνώριση παραγόντων κινδύνου για εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς από παιδί.
- Κοινωνική απομόνωση (πρόκληση από συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, έλλειψης αυτοπεποίθησης, θλίψης, αδυναμίας του παιδιού να σχετιστεί και να κάνει φίλους)
- Απόρριψη από συνομηλίκους
- Χαμηλό ενδιαφέρον για το σχολείο & μειωμένη απόδοση στα μαθήματα
- Ανεξέλεγκτος θυμός-παρορμητικοί τασκωμοί
- Ιστορικό προβλημάτων πειθαρχίας στο σπίτι
- Ιστορικό βιαιότητας κατά ατόμων, ζώων ή αντικειμένων
- Έλλειψη ανοχής σε πολιτιστικές διαφορές & διακρίσεις
- Χρήση αλκοόλ και ουσιών
- Συναναστροφή με άτομα με αντικοινωνική συμπεριφορά και αξίες

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στους θύτες
- Απομάκρυνση από το σχολικό περιβάλλον
- Διακοπή σχολικής φοίτησης
- Τάσεις φυγής από το οικογενειακό περιβάλλον
- Περιθωριοποίηση-κοινωνικός αποκλεισμός
- Να εξελιχθούν σε ενήλικες με αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά

Ειδικά χαρακτηριστικά παιδιού-θύμα
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Αδυναμία επίλυσης προβλημάτων
- Καταθλιπτικά στοιχεία
- Συναισθηματικές δυσκολίες
- Αίσθημα μοναξιάς
- Χαμηλή σχολική επίδοση-απουσίες
- Στο μέλλον: αδυναμία ανάληψης ευθύνης, μη ομαλή σεξουαλική ζωή, αδυναμία σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων

Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας & του εκφοβισμού στα παιδιά-θύματα
- Αισθήματα έντονου άγχους, ανασφάλειας, φοβίες, σχολική άρνηση, απουσία από το σχολείο τα οποία οδηγούν σε σχολική αποτυχία.
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα: πονοκέφαλο, άλγη στην κοιλιακή χώρα, διαταραχές ύπνου, νυχτερινή ενούρηση
- Μαθησιακές δυσκολίες & Κατάθλιψη

Πως φαίνεται ότι ένα παιδί έχει γίνει θύμα ενδο-σχολικής βίας & εκφοβισμού στο σχολείο
- Η μειωμένη διάθεσή του ή η άρνησή του να πάει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία
- Οι αδικαιολόγητες απουσίες
- Η απροσδόκητη μαθησιακή του πτώση
- Όταν περνά στα διαλείμματα κοντά σε εκπαιδευτικούς και γραφεία
- Καθυστέρηση άφιξης στο σχολείο ή καθυστέρηση επιστροφής στο σπίτι
- Αλλαγή διαδρομών από κ προς το σχολείο ή το σπίτι
- Ρούχα συχνά σκισμένα & κατεστραμμένα
- Σημάδια και μελανιές στο σώμα του
- Απώλεια αντικειμένων του παιδιού
- Άρνηση σε συμμετοχή σχολικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων
- Αλλαγές στη διάθεσή του που επιμένουν
- Παράπονα για ψυχοσωματικά προβλήματα

Εάν ισχύουν κάποια από τα προηγούμενα, τότε ίσως να υπάρχει περιστατικό βίας και το παιδί να χρειάζεται άμεση βοήθεια & υποστήριξη

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
- Αποφυγή παρορμητικών αντιδράσεων
- Ψυχραιμία
- Συζήτηση με το παιδί
- Επιβεβαίωση του παιδιού ότι «δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί»
- Υπενθύμιση ότι το νοιάζεστε & ότι είστε αυτοί που το προστατεύετε
- Στήριξη ότι μαζί μπορείτε να το αντιμετωπίσετε
- Αλλαγή θα επέλθει με «σπάσιμο σιωπής»
- Ενημέρωση του Διευθυντή και εκπαιδευτικό/ούς σχολείου
- Πρακτικοί τρόποι για αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων
- Συμβουλευτική από ειδικό ψυχικής υγείας

Κοϊνης Αριστοτέλης

10711416_10152741482624446_1579896836_nΨυχολόγος MA,MSc,Ph.D©
Εξειδίκευση Κλινική Ψυχολογία
Εξειδίκευση Ψυχολογία Ανάπτυξης και Εξέλιξης
Εξειδίκευση Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία

No comments

Leave a reply