Όταν η γυμναστική γίνεται εμμονή και ξεπερνάμε τα όρια

Ολοένα και περισσότερες μελέτες αποδεικνύουν περίτρανα τις ανεκτίμητες και ευεργετικές επιδράσεις της άσκησης στην ψυχική και σωματική μας υγεία, αφού ο άνθρωπος «φτιάχτηκε» για να «κινείται». Η καθημερινή άσκηση μπορεί να είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματική για την πρόληψη και την θεραπεία πολλών ασθενειών, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η καρδιοπάθεια, η υπέρταση, η καρδιακή ανεπάρκεια και η παχυσαρκία.

Σε κάθε περίπτωση στη γυμναστική δεν ισχύει το «όσο περισσότερο, τόσο καλύτερα», αλλά, όπως ισχύει και με όλους τους φαρμακολογικούς παράγοντες, έτσι και η άσκηση έχει μία “μέγιστη δόση ασφαλείας”, πέρα από την οποία οι ανεπιθύμητες επιδράσεις της (όπως οι μυοσκελετικοί τραυματισμοί και το καρδιαγγειακό στρες) υπερκαλύπτουν τα δυνητικά οφέλη.

Τι γίνεται όμως όταν η γυμναστική γίνεται εμμονή και ξεπερνάμε τα όρια;

Τα «όρια» για τον κάθε ασκούμενο διαφέρουν και συνήθως καθορίζονται από τον στόχο που έχει θέσει αυτός και ο προπονητής του. Οι παγκόσμιες συστάσεις συγκλίνουν στο ότι για τη διατήρηση και τη βελτίωση της καλής υγείας, απαιτούνται τουλάχιστον 30-45 λεπτά αερόβιας άσκησης, 5 ως 7 φορές την εβδομάδα και τουλάχιστον 2 προπονήσεις μυικής δύναμης, ώστε να απολαύσουμε τα μέγιστα οφέλη από την άσκηση, προστατεύοντας και βελτιώνοντας το καρδιαγγειακό σύστημα, τις αρθρώσεις μας και τονώνοντας το μυικό μας ιστό. Φυσικά, ένας αρχάριος θα πρέπει να αρχίσει πιθανότατα από πιο ελαφριά προπόνηση, ενώ ένα άτομο, που γυμνάζεται χρόνια, θα πρέπει να αυξήσει το πρόγραμμά του σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του κατάλληλου προσωπικού γυμναστή.

Τα όρια έχουν ξεπεραστεί:
•Όταν το άτομο βάζει προτεραιότητά του την γυμναστική και την τοποθετεί πάνω από τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις του, αλλά και την κοινωνική ζωή του

•Όταν νιώσει ενοχές ή θυμό αν δεν μπορέσει να ασκηθεί ή ασκείται ακόμα και όταν είναι άρρωστο ή τραυματισμένο, σε «περίεργες συνθήκες και ακατάλληλες ώρες» ακόμα και στο ντους

•Όταν μπορεί να ακυρώνει κοινωνικές δραστηριότητες, εξόδους και ταξίδια για να μην χάσει το άκαμπτο πρόγραμμα άσκησης του

•Συχνά ενυπάρχει κάποια διατροφική διαταραχή και το άτομο έχει κακή αίσθηση για την εικόνα του σώματος του

Κάποια ενδεικτικά συμπτώματα υπέρ-εκγύμνασης είναι:

•Ζάλη, δυσκολία στην αναπνοή ή στην διατήρηση ομιλίας κατά την άσκηση, αποπροσανατολισμός και δυσκολία στην σκέψη, ταχυπαλμία, και αφυδάτωση, ενώ σε βάθος χρόνου μπορεί να εμφανιστούν στις γυναίκες αμηνόρροια, μυοκαρδιακή ίνωση, ορμονικές διαταραχές και αύξηση ορμονών του στρες και μείωση του ανοσοποιητικού συστήματος με εμφάνιση συχνών λοιμώξεων.

•Συχνά εμφανίζεται κυκλοθυμική διάθεση, ευερεθιστότητα, κρίσεις πανικού ή και κατάθλιψη, γενικότερη κακή ψυχολογία και αρνητικά συναισθήματα

•Βιοχημικές ελλείψεις και ηλεκτρολυτικές ανισορροπίες.

•Ο ύπνος διαταράσσεται και υπάρχει και διαταραχή πείνας με μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους, κυρίως όμως μυικού ιστού, για αυτό και αυξάνονται και οι τραυματισμοί.

•Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων που γυμνάζονται υπερβολικά διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να υποστεί το «φαινόμενο του Φειδιππίδη», όπως αποκαλείται η καρδιοπάθεια λόγω γυμναστικής. Η πιο συχνή ένδειξη αυτής της υπερβολικής άσκησης είναι η «αθροιστική» κούραση που επιμένει ακόμα και μετά από περιόδους ανάκαμψης.

•Τέλος, επειδή κατά την άσκηση παράγονται ορμόνες, ενδορφίνες, παρατηρείται ένας ύπουλος εθισμός και συμπτώματα στέρησης όμοια με αυτά που βιώνουν εξαρτημένα άτομα όταν σταματούν την λήψη της ουσίας που έχουν εθιστεί.

Που οφείλονται
Το σώμα μας κατά τις περιόδους που είτε το υπέρ-γυμνάζουμε είτε το υποσιτίζουμε, αντιδρά με τον ίδιο τρόπο: Αυξάνει τις άμυνες του, για να προστατεύσει τις αποθήκες ενέργειας του, δηλαδή τα λιποκύτταρα. Έτσι, αντί να καίει λίπος όπως νομίζουμε, αυτό, προσπαθώντας να προστατέψει τα αποθέματα λίπους, αρχίζει να καταστρέφει τον μυϊκό ιστό για να βρει ενέργεια με άλλον τρόπο.

Τι πρέπει, όμως, να κάνουμε;
Είναι απαραίτητο να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε την άσκηση. Η άσκηση δεν πρέπει να αποτελεί ένα ακόμα ψυχαναγκαστικό τρόπο αδυνατίσματος, αλλά έναν ευχάριστο τρόπο διατήρησης της ψυχικής και σωματικής μας υγείας. Ο συνδυασμός σωστής αερόβιας και αναερόβιας άσκησης καθώς και της σωστής σίτισης είναι ό,τι χρειαζόμαστε για να δούμε αποτέλεσμα στο σώμα μας. Για την διατροφή μας προτείνεται να ξεχάσουμε τις αυστηρές δίαιτες «πείνας» και να διορθώσουμε το μεταβολισμό μας υιοθετώντας μικρά, συχνά και ισορροπημένα γεύματα που βοηθούν στην σωστή διαχείριση της γλυκόζης και την ισορροπημένη παραγωγή ορμονών όπως τη σεροτονίνη, την ορμόνη που έχει την ίδια επίδραση με εκείνες που εκλύονται κατά τη άσκηση και προκαλούν ευφορία, αλλά και εθισμό.

Μαρούγκα Μαρία

Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,
Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Καρβούνη 17, 38222, Βόλος
τηλ. 6948383397
maria.marouga@gmail.com