Η αυτοπεποίθηση θεωρείται ένας από τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας των αθλητών. Αναφέρεται στην πίστη που έχει κάποιος για τον εαυτό του και στην εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να πετύχει το στόχο του. Τα οφέλη της έννοιας για τον αθλητή είναι πολλαπλά και συμβάλλουν στη μεγιστοποίηση της απόδοσής του. Πως καλλιεργείται η αυτοπεποίθηση; Σε τι μας βοηθά ώστε να κρίνεται τόσο απαραίτητη;
Η αυτοπεποίθηση αναπτύσσεται στον άνθρωπο εξελικτικά, κατά τη διάρκεια της ζωής του. Είναι πιθανό να χαρακτηρίζει έναν άνθρωπο, οπότε και μιλάμε για αυτοπεποίθηση ως χαρακτηριστικό προσωπικότητας, ή να «εμφανίζεται» ως στοιχείο του ατόμου σε ορισμένες καταστάσεις (π.χ. στον αθλητισμό), οπότε και μιλάμε για αυτοπεποίθηση κατάστασης. Η καλλιέργειά της ξεκινά σε μικρή ηλικία, από τη στιγμή που το άτομο αρχίζει να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του. Το παιδί αρχίζει να αναπτύσσει ικανότητες και δεξιότητες, τις οποίες «μαθαίνει» να εμπιστεύεται, αναγάγοντας την αίσθηση εμπιστοσύνης στον ίδιο του τον εαυτό.
Οι σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξή της αναφέρονται στα εξής:
Α) Ικανότητες: Βασικό στοιχείο για να αναπτυχθεί η «εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μου», είναι να υπάρχουν αυτές οι «δυνάμεις» ή αλλιώς ικανότητες. Για τον αθλητισμό ικανότητες όπως ταχύτητα, δύναμη, αντίληψη, καλή τεχνική είναι ικανότητες πάνω στις οποίες βασίζεται εν μέρει η αυτοπεποίθηση του αθλητή. Οι ικανότητες συνδέουν την έννοια της αυτοπεποίθησης με τη δουλειά και την προσπάθεια, δίνοντας στον καθένα τη δυνατότητα να τις αναπτύξει απλά και μόνο δουλεύοντας και προσπαθώντας.
Β) Επίτευξη: Σημαντικός παράγοντας, ο οποίος αναφέρεται στην δυνατότητα που έχει το άτομο από μικρή ηλικία να γνωρίζει επιτυχίες και να βιώνει το ευχάριστο αίσθημα της επίτευξης. Το άτομο αισθάνεται ότι «μπορεί» και ότι είναι ικανό, δημιουργώντας θετικό συναίσθημα για τον εαυτό του, το οποίο μεταφράζεται σε εμπιστοσύνη προς το ίδιο. Στην αίσθηση της επίτευξης συμβάλλουν τόσο οι γονείς όσο και οι προπονητές των αθλητών, δημιουργώντας συνθήκες κατάλληλες για το παιδί ώστε να μπορεί να πετύχει.
Γ) «Σημαντικοί άλλοι»: Ως «σημαντικοί άλλοι» αναφέρονται τα πρόσωπα που βρίσκονται στο περιβάλλον του ατόμου και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του. Ως κοινωνικά όντα οι άνθρωποι, δέχονται την επίδραση των άλλων, ιδιαίτερα εκείνων των οποίων η άποψη έχει ξεχωριστή βαρύτητα. Είναι η γνώμη των ανθρώπων τους οποίους θεωρούμε σημαντικούς στη ζωή μας, όπως οι γονείς, οι φίλοι, οι προπονητές, οι συναθλητές μας. Η θετική γνώμη τους για εμάς, συμβάλλει στην καλλιέργεια θετικής εικόνας για τον εαυτό μας και τις ικανότητές του.
Δ) Επιβράβευση: Η επιβράβευση συνδέεται με τους «σημαντικούς άλλους» των αθλητών και όχι μόνο. Είναι η ανατροφοδότηση που λαμβάνει ο αθλητής για τα θετικά του στοιχεία, λειτουργεί ως ενθάρρυνση για τον ίδιο, δίνοντάς του τη δυνατότητα να κατανοήσει ότι διαθέτει στοιχεία τα οποία είναι από τους άλλους ορατά. Εμπεριέχει την έννοια της αποδοχής από το περιβάλλον για τον αθλητή, σε μια διαδικασία όπου το άτομο εσωτερικεύει τη θετική αίσθηση που λαμβάνει από τους γύρω του. Το «μπράβο» από τον προπονητή, ως τρόπος επιβράβευσης, αναδεικνύει την αξία του αθλητή δίνοντάς του την αίσθηση ότι διαθέτει ορισμένα στοιχεία και μπορεί να πραγματοποιήσει ορισμένες ενέργειες για τις οποίες αξίζει την επιβράβευση των άλλων.
Ε) Στήριξη: Η έννοια της στήριξης λειτουργεί ως στοιχείο ενθάρρυνσης και ψυχολογικής «κάλυψης» του ατόμου από το περιβάλλον του. Η οικογένεια στηρίζει τις επιλογές του παιδιού, παρέχοντάς του την αίσθηση ότι το εμπιστεύεται. Το ίδιο και ο προπονητής, ο οποίος στηρίζει τον αθλητή στην προσπάθειά του, δηλώνοντάς του έμμεσα ότι πιστεύει σ’ αυτόν. Η εμπιστοσύνη των άλλων, εκπεφρασμένη μέσα από τη στήριξη στις προσπάθειες του αθλητή, συμβάλλει στην ενδοβολή της εμπιστοσύνης από τον ίδιο για τον εαυτό του.
ΣΤ) Δουλειά-βελτίωση: Η ανάπτυξη της έννοιας της αυτοπεποίθησης είναι ωφέλιμο να δομείται σε στοιχεία που αναδεικνύονται μέσα από τη δουλειά και την προσπάθεια του αθλητή. Η ενασχόληση με το άθλημα, η ποιοτική προπόνηση, η καθημερινή επίτευξη στόχων προπόνησης, η βελτίωση σε τεχνικά και σωματικά χαρακτηριστικά συμβάλλουν τα μέγιστα στην βίωση θετικού συναισθήματος για τον εαυτό. Όταν ο αθλητής θα αναζητήσει τα θετικά του στοιχεία για να «εμπιστευθεί» τον εαυτό του, θα ανατρέξει στην πολύωρη προπόνηση και την βελτίωση που έχει επιτύχει. Είναι ίσως ο πιο βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης, ιδιαίτερα της αθλητικής, αποτελώντας τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί η γνώμη των άλλων, η στήριξη του περιβάλλοντος, η επιβράβευση, η επίτευξη, οι ικανότητες και το ταλέντο των αθλητών. Είναι η αίσθηση του αγωνιζόμενου και η απάντηση που έχει για τις απαιτήσεις του αγωνιστικού αθλητισμού: «έχω δουλέψει και αισθάνομαι σίγουρος».
Ζαρώτης Γιάννης
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος
No comments